Levant Kumpanyası Tarihi

Ticari bir örgütlenmenin dünyayı dönüştürücü etkisi belki daha önce hiç bu kadar sade, basit ve keskin bir üslupla anlatılmamıştı. Birçoğu soylu olan, cesur, kararlı bir grup İngiliz tüccarın Levant'ta, yani Yakındoğu'da Osmanlı coğrafyasıyla başlattıkları ticari ilişkilerin, Levant Kumpanyası çatısı altında sürdürülen faaliyetlerin, nesilden nesile aktarılan bilgi, birikim ve tecrübelerin tarihidir bu kitabın konusu. Levant Kumpanyası, İngiliz kraliyet hükümeti için belki Doğu Hint Kumpanyası kadar öncelikli ve önemli değildi; ama özellikle son yüzyıldaki gelişmelere bakıldığında bu kumpanyanın varlığı ve etrafında gelişen organizasyonlar son derece stratejik ve hayatî oldu. Kumpanyanın başkanı çoğu kez büyükelçilik görevini de yürüttü, dolayısıyla Kumpanya ticari başarılarını pekiştirmek için siyaseti ve diplomasiyi hiçbir zaman ihmal etmedi. Her zaman padişaha ve paşalara yakın olmaya çalıştılar. İstanbul dışında, İzmir, İskenderun, Halep, Şam, Kahire ve diğer yerlerde temsilcilikler açtılar. Bölgeyi, insanları, halkları ve yönetimleri yakından tanıdılar; dillerini, dinlerini, kültürlerini ve değerlerini titizlikle incelediler; bağlılıklarını ve ayrıldıkları noktaları not ettiler; bölgenin ayrıntılı haritalarını çıkardılar. Başlarda uğranılan başarısızlıkların nedenlerini bulmak ve onları telafi etmek için, ve karşılaşılan her bir zorluğa karşı üretilen bu pratik uygulamalar bir süre sonra devasa bir entelektüel birikime ve hafızaya dönüştü. Bu hafıza bu coğrafyada yeni bilgi ve tecrübelerle etkinliğini ve gücünü korumaya devam ediyor. İşte bu kitapla Alfred Wood, başlarda önemsenmeyen, biraz da küçük görülen bu tüccarların, önce İngilizlerin sonra da Amerikalıların dünya hakimiyetine giden yoldaki katkılarını, ama ondan önce onların ve temas halinde oldukları insanların hallerini ve yaşadıklarını, özellikle İngiliz Kraliyet arşivlerine dayanarak son derece akıcı bir dille gözler önüne seriyor.